Het was in september 2017 toen ik voor het eerst met VTS in aanraking kwam. Ik was docent op de internationale cursus “ontwikkelen van interdisciplinaire wetenschappelijke onderzoeksprojecten”. De cursus is onderdeel van een opleidingsprogramma voor promovendi van het “Center for Research and Interdisciplinarity” (CRI) in Parijs. Op deze cursus ontmoette ik Anat Meruk Kapan uit Israël. Ze was interieur- en theater ontwerpster en student bij de CRI. We raakten in gesprek over objectief waarnemen en hoe belangrijk deze vaardigheid is voor wetenschappelijk onderzoek. Zij vroeg me of ik wel eens van VTS had gehoord. Nee! Nog nooit. Ze vertelde me toen het een en ander en ik zag direct mogelijkheden voor VTS in universitaire opleidingen, en met name de geneeskunde opleiding.

Weer terug in Nederland duurde het echter even voordat ik weer met VTS in aanraking zou komen. Maar op 1 november 2018 was het dan zo ver. Deze datum stond al lang in mijn agenda. Ik had me opgegeven voor een VTS gesprek in het Stedelijk Museum in Amsterdam, maar dat ging niet door.  Wel kon ik op die dag in het van Abbemuseum in Eindhoven mee doen. Best een wel een ritje vanuit Amstelveen maar ik besloot te gaan. En zo bevond ik me dan op die bewuste dag in de auto op de A2 richting Eindhoven. Ik vond het best spannend en wist niet goed wat ik van een VTS gesprek kon verwachten. Ik keek er op een of andere manier wel naar uit. Auto geparkeerd en het museum gevonden. Ik was er nog nooit geweest. Eenmaal binnen ben ik op een bankje bij de deur gaan zitten wachten. Ik kende niemand dus het was even spannend om te identificeren wie van de mensen die in de hal stonden ook voor  het VTS gesprek kwamen.

Toen we elkaar gevonden hadden en we ons aan elkaar hadden voorgesteld liepen we met z’n zessen naar een zaal. En daar stonden we dan ineens voor een schilderij. De procedure werd goed uitgelegd en ik ging rustig voor mezelf in stilte kijken. Iedereen deed mee. Ik merkte dat ik het best lastig vond om na te denken en tegelijkertijd te luisteren naar wat anderen zeiden. Eigenlijk lukte me dat niet zo goed. Ik voelde een soort spanning tussen spreken en luisteren. Op de afbeelding was van alles te zien, werklieden, hijskranen, flats, afgebrande gebouwen, een muur. Het leek me een tafereel van het opbouwen van een verwoeste stad zo midden vorige eeuw in west Europa. Ik zie het schilderij nog voor me maar wanneer je me vraagt wat is de titel en wie heeft het geschilderd, dan zou ik het je niet kunnen zeggen. Ik merkte dat wanneer iemand wat zei ik me de vraag ging stellen “klopt dat wel”, wat voor dingen zie ik die hetgeen gezegd is ondersteunen of tegenspreken? Ik merkte dat de “onderzoeker” in mij werd aangesproken. Wat de anderen zeiden inspireerde mij en zette me aan het denken. Ik voelde dat ik heel bewust “in het moment” was en dat ik geen notie had van wat er zich buiten de groep afspeelde. Ik vond het VTS gesprek rustgevend en tegelijkertijd intensief. Tijdens de parafrasering merkte ik dat de gespreksleider soms woorden gebruikte waarvan ik dan dacht. ja, jij zegt het beter dan ik, dat is eigenlijk wat ik bedoel. Zo kan ik dat de volgende keer nauwkeuriger zeggen.

Wat ik mooi vond tijdens de evaluatie was dat een van de deelnemers zei zich door het parafraseren gehoord te voelen en zich daardoor uitgenodigd te voelen om nog meer te zeggen. Niemand van ons had het ooit eerder gedaan en we vonden het allemaal heel leuk. Op naar de volgende afbeelding . . . .

Ik merkte dat ik even los moest komen van het eerste schilderij. Het zat nog erg in mijn hoofd. Ik had dan ook enige moeite me te concentreren op dit nieuwe schilderij. Heel anders dan het vorige. Wat voor mij goed werkte was dat ik eerst maar even ging luisteren naar de anderen en toen werd ik vanzelf “meegetrokken” en ging ik ook weer dingen zien.

Al met al vond ik het een hele belevenis. In de auto op weg naar huis dacht ik nog na over de potentie van VTS voor het wetenschappelijk onderwijs (WO). Ik was nog meer overtuigd geraakt. En daar werd ik dan weer enthousiast van. Inmiddels zijn we enkele maanden verder en heb ik de VTS basis cursus gevolgd, heb ik mede VTSers gevonden die ook aan het nadenken zijn over VTS in het WO en is er straks een eerste bijeenkomst. Spannend allemaal. Voor mij begon het allemaal in Parijs en Eindhoven en wat zal ik zeggen  . . . “the rest is history” . . .

Saskia M. van der Vies