Door Laura Koop

VTS en seksualiteit lijken op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken te hebben. Toch zijn het in mijn ogen twee onderwerpen die elkaar raken. Zelfvertrouwen in de eigen waarneming, communicatie en interpretatie, navigeren van emoties en gedachtes – dit zijn allemaal competenties die in het spel zijn bij zowel VTS, als bij (het leren over) seksualiteit. Verder zijn het allebei thema’s die me persoonlijk enorm interesseren.

Door Ingemarie Sam

Ingemarie Sam werkt bij Tilburg University en doet sinds 2020 promotieonderzoek naar VTS. Onderwerp is het mogelijke effect van VTS op het empathisch vermogen van rechtenstudenten. Onderdeel van het onderzoek is het bestuderen van literatuur over VTS. In een korte serie columns deelt Ingemarie enkele van haar bevindingen. Deze keer staat zij stil bij de enorme groei van het gebruik van VTS over de hele wereld en de publicaties daarover.

Door Adelijn van Huis

Aan de afgelopen basistraining nam een medisch specialist deel. Parafraseren vond deze persoon echt een lastige klus. Nu klopt dat ook. Parafraseren is misschien wel het aller moeilijkste onderdeel van VTS – je eigen ideeën en oordelen naast je neer leggen en jezelf volledig op de ander richten door met aandacht te luisteren. Om dat wat je hoort vervolgens in eigen woorden terug te geven. Het is een vaardigheid die je alleen kunt verwerven door tijd en oefening. En het is een luisterhouding die voor velen ongebruikelijk is. Vaak zijn we vooral bezig met wachten op een gaatje om te kunnen zeggen wat we zelf willen inbrengen. Luisteren naar wat een ander zegt schiet er dan bij in.

Door Ingemarie Sam

Ingemarie Sam werkt bij Tilburg University en Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg en doet sinds 2020 promotieonderzoek naar VTS. Onderwerp is het mogelijke effect van VTS op het empathisch vermogen van rechtenstudenten. Onderdeel van het onderzoek is het bestuderen van literatuur over VTS. In een korte serie columns deelt Ingemarie enkele van haar bevindingen met ons. Deze keer staat ze stil bij het verschil tussen het gebruik van reproducties en origineel werk.

Door Adelijn van Huis

Het jaarlijkse VTS-symposium op 3 juni jl. was een energieke en gevulde middag met een afwisselend programma, aansprekende sprekers en tijd voor intervisie. Joan Windzak, oprichter van de kinderboekwinkel EduCulture, sprak over de manier waarop zij aankijkt tegen inclusieve kinderboeken. Ze deelde met ons wat zij een goed kinderboek vindt en tekende daarbij aan dat ze spreekt vanuit haar eigen kennis en ervaring, en niet ‘de waarheid’ verkondigt. Paola de Bruijn lichtte toe in welke context zij werkt en onderzoek doet. Ze nam de aanwezigen mee in haar werkwijze met de XTRA vragen. Aan verschillende tafels is gesproken over het werk, over eenieder en over de vragen. Het prikkelde om te zien hoe Paola VTS inzet en aanvult om haar studenten toe te rusten voor de uitdagingen waar zij als sociaal werker voor zullen staan. Haar verhaal en werkwijze opende luikjes in het hoofd.

Door Adelijn van Huis


Mariëlle Osté, docent media bij Nimeto, constateerde een verrassend resultaat nadat ze haar MBO studenten zelf VTS gesprekken liet leiden. De meer verlegen studenten kwamen - zoals verwacht - goed uit de verf. De onverwachte opbrengst kwam van de mondige studenten. Zij bleken empathie op te brengen voor de gespreksleiders die het griezelig vonden. Anekdotisch bewijs. Maar toch: twee vliegen in één klap! In een eerder artikel deed Adelijn verslag van haar bezoek aan een les, dat kun je hier lezen.

Door Lonneke Jager

Al mijn hele leven houd ik enorm van dieren. Ik heb een bachelor in Animal Science en wil mensen graag bewust maken van hun positie in de natuur. En dus ook hun positie ten opzichte van dieren; mensen zijn ten slotte ook dieren! Mijn passie voor dieren ligt aan de basis van de masterthesis die ik schreef in het kader van mijn studie Communication, Health, and Life Sciences in Wageningen. De titel is “Increasing Perceived Closeness to Zoo Animals through Conversations”. Ik heb onderzocht of het voeren van VTS gesprekken over dierentuindieren met bezoekers, hun empathie - voor zowel mens als dier - opwekt of verandert.

Een zoektocht naar hoe het kijken naar kunst het onderwijs op een middelbare school kan versterken

Door Kim van Vlerken

Afgelopen maart bezocht ik met mijn examenklassen Tekenen het Rijksmuseum. Ik leidde hen rond en gaf ze een kijkopdracht. Vooraf formuleerden ze een eigen leerdoel, ter plekke bekeken ze een kunstwerk en achteraf voerden ze met een medeleerling daarover een gesprek. Eén van mijn leerlingen uit VWO 5 beschreef haar ervaring: Mijn leerdoel was om kunst te bekijken en het verhaal erachter te ontdekken. Dat lukte me, maar ik kreeg ook nieuwe inzichten tijdens het gesprek daarna. Ik denk dat dit vrije het mooie is aan kunst, dat de kunstenaar de controle loslaat zodra het werk af is. De kunstenaar levert werk en wat de kijkers ermee doen is aan hen. Haar reflectie raakte me, vooral omdat ik hierin een belangrijke kern van Visual Thinking Strategies (VTS) herkende.  

Door Adelijn van Huis

Bij de opleiding Media en Communicatie op Nimeto werkt Mariëlle Oste als docent documentaire fotografie en docent Nederlands. Nimeto is een beroepsopleiding en omschrijft zichzelf als ‘de vakschool voor creatieve ruimtemakers’. In het hart van het gebouw, dichtbij de receptie, is een open ruimte waar werktafels en apparatuur staan. Het voelt als een studio of atelier: hier worden dingen gemaakt. Ik ga op bezoek bij Mariëlle omdat zij een keuzedeel ontwikkelde waarbinnen VTS een prominente plaats inneemt. Het heet ‘onderzoekend kijken’.

Door Adelijn van Huis

‘Ik zie jullie ineens als andere mensen!’ zegt een cursist, terwijl ze vol verwondering een handbeweging maakt. Wij zijn haar poefkonijnen tijdens een VTS training. Ze licht toe dat ze tijdens het gesprek ervoer dat er zoveel ruimte was - voor ons - om te vertellen wat wij zélf wilden vertellen. En dat we om die reden als ‘anders’ en ‘nieuw’ voor haar verschenen. Nog net geen aliens’ grapt ze later. Nu ken ik haar niet, het is de eerste keer dat ik haar ontmoet, maar de overige mensen in de groep zijn haar naaste collega’s. Dus dat ‘anders worden’ is best opmerkelijk.  

Door Annemijn Gruisen

Vorig jaar rond deze tijd liep ik als Humanistisch Geestelijk Verzorger in opleiding stage in een instelling voor Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) in het Westland. Gedurende mijn stage heb ik dankbaar gebruik gemaakt van VTS, om met cliënten in gesprek te gaan over kunst.

Over het begin, cultuurverschillen, gesprekken, houvast en afscheid

Door Florentine Peijnenburg

Het begon allemaal in het Minneapolis Institute of Arts (MIA) in Amerika waar ik als ‘dedicated VTS practioner’ gesprekken voerde in het museum en op scholen. Dat was rond 2002, de pioniersjaren van VTS. Een herinnering die me altijd is bijgebleven is dat ik tijdens een rondleiding op een zondagochtend een jongen herkende van een school die ik had bezocht.

Reflectie op een pilot met het lezen van prentenboeken - in samenwerking met Room for All

Door Ellie van den Bomen

Ruim twee jaar geleden begon ik met onderzoek naar de relatie tussen VTS en taal. Reden voor deze zoektocht is het sterke vermoeden dat kijken naar kunst en daarover praten met VTS de taalontwikkeling positief beïnvloedt. In een VTS gesprek leren kinderen hoe ze betekenis kunnen geven aan beelden door erover te praten. Bij begrijpend lezen draait het eveneens om - al lezend - betekenis te geven.

Verruiming of vernauwing van het vrije kijken en denken?

Door Erica Meijerman

VTS-gespreksleider: “Wat gebeurt er in deze afbeelding?”

Deelnemer 1: “Ik zie voorwerpen op dezelfde manier weergegeven. En nu ik zo zit te kijken, vraag ik me af waaraan je nu kunt zien wat hier de appel en wat hier nu de peer is.”

VTS-gespreksleider: “Je kijkt naar het schilderij en je oog wordt getrokken naar de objecten die erop staan en je vraagt je af wat nu de peer en de appel is.”

Deelnemer 1: “Ja, precies. Er staat namelijk op het bordje dat er appels en peren staan. En nu vraag ik me af wat dan de appel of de peer is.”

Terugblik op symposium VTS en inclusie

Door Adelijn van Huis

18 mei vond het symposium over VTS en inclusie plaats. Het was een rijk gevulde dag, met een mooie opkomst, en een goede energie. Voorafgaand aan het symposium verdiepten we ons met een team van VTS trainers en coaches met wie we intensief samenwerken in inclusie. We namen deel aan trainingen van externe experts, lazen boeken en voerden gesprekken met elkaar. Over de vraag hoe inclusief VTS is, hoe een inclusief VTS gesprek er uit zou kunnen zien, en hoe je maatschappelijke bepaaldheid als mens, je rol als gespreksleider beïnvloedt. Maar, zoals dat gaat, in ieder geval bij mij, weet je achteraf precies wat je eigenlijk had willen doen. Want was eigenlijk onze intentie met het symposium? Waarom vinden we inclusie zo’n belangrijk onderwerp? Hieronder volgt een persoonlijke reflectie op de dag.

Door Anita Kuipers

Na 10 jaar werkzaam te zijn geweest als medewerker educatie bij de Musea Zutphen maakte ik eind vorig jaar de overstap naar muZIEum in Nijmegen. In dit museum kunnen bezoekers ervaren hoe het is om blind of slechtziend te zijn. Je gaat hier letterlijk het donker in. Daar waar het in Zutphen over zien gaat, staan in muZIEum al je andere zintuigen centraal. Misschien vraag je je nu af wat VTS hier mee te maken heeft. Daarvoor moeten we terug in de tijd.

‘Papa komt thuis. Dit is mijn denken.’

Door Nanja Ruiter

Wat zou het effect zijn op de taalontwikkeling wanneer laaggeletterde cursisten ruim twee maanden lang een tot twee VTS-gesprekken per week zouden voeren? Ik nam de proef op de som tijdens alfabetiseringslessen met een vaste groep van ongeveer tien cursisten. De cursisten deden ervaring op met VTS en ik ontdekte wat VTS te bieden heeft voor mijn cursisten.

Door Maartje Vos-Swinkels

Sinds een aantal jaren bieden het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum in Eindhoven het programma Onvergetelijk aan. Onvergetelijk is een methode; een manier om naar kunst te kijken met mensen met dementie en hun naasten. In Nederland worden trainingen Onvergetelijk aangeboden door Anita Liemburg van Muzeaal Verhalen. Inmiddels zijn museumdocenten bij meer dan tien Nederlandse musea door haar (klopt dat? FP) getraind. In februari gaf zij een online Masterclass over VTS en dementie. Onvergetelijk is geïnspireerd op het succes van het Meet-me-at-Moma-programma van het Museum of Modern Art in New York en heeft duidelijke wortels in VTS.

Mijn eerste keer VTS

Door LIsenka Varekamp

Ik schrijf dit stuk naar aanleiding van mijn eerste VTS gesprek. Als deelnemer dan. Ik heb deze methode al vaak toegepast in mijn lessen Humanistisch Vormingsonderwijs, die ik geef als vakdocent op verschillende basisscholen. Dan ben ik geen deelnemer, maar gespreksleider, ongeschoold of eigenlijk anders geschoold. Ik ben meer geschoold in het filosoferen met kinderen en de kunst van het vragen stellen, dat soort dingen, en daar zit qua vaardigheden voor het leiden van een gesprek zeker wel een overlap met VTS. Maar het is echt een ander gesprek, dat heb ik nu zelf mogen ervaren.

Door Adelijn van Huis

De afgelopen maanden hebben we met coaches en trainers van VTS Nederland ons verdiept in de relatie tussen VTS en inclusie. We hebben gezocht naar praktische aanknopingspunten om inclusiever te werken en ons verdiept in de theorie van inclusie. We klopten aan bij het Joods Cultureel Kwartier en bureau TACT om meer te weten te komen over I ASK, de methode die zij hebben ontwikkeld om groepen rond te leiden. We deden inzichten op over onbewuste vooroordelen bij ROSE stories en hoe daar mee om te gaan. Tot slot gingen we te rade bij de Upperleft projects, opgericht door twee Amerikaanse VTS trainers. Zij namen ons mee in hun denken over het belang van een ondersteunend leerklimaat, beeldselectie in afstemming op je groep en parafraseren.