Door Florentine Peijnenburg

De Nederlandse vertaling van het standaardwerk over VTS bood een mooie aanleiding voor een online gesprek met de auteur en grondlegger Philip Yenawine. Dat vond plaats op 21 september, tijdens een Community Live dag in het Centraal Museum in Utrecht, met een live èn online publiek. Het was zo’n gesprek dat bleef hangen. Praten met Philip over het ontstaan, de ontwikkeling en de toekomst van VTS is als een VTS gesprek zelf: onderzoekend, reflecterend en nooit af.

Door Adelijn van Huis

Lange tijd vond ik ‘neutraal’ een verhelderend en toepasselijk woord. Het hielp me te begrijpen welke houding ik aannam als gespreksleider, of dat nu om een VTS-gesprek ging over kunst, of een andere onderzoekende dialoog. ‘Neutraal’ leek de lading te dekken. Ik bemoeide me uitdrukkelijk niet met de inhoud van het gesprek. Ik structureerde wel. Ik stelde vragen, en gaf soms terug wat ik hoorde en zag gebeuren. Maar zelf probeerde ik daar als het ware uit te blijven. Zo zag ik dat, dat ik geen partij was, een soort van objectieve buitenstaander zonder belang. Maar ik voel me niet meer op mijn gemak bij het begrip ‘neutraal’, en evenmin bij de beschrijving die ik hierboven geef.

Door Adelijn van Huis

De Amerikaanse organisatie Visual Thinking Strategies is al een tijdje geleden gestopt met het woord ‘neutraal’. Waar de gespreksleider voorheen leerde om een ‘neutrale houding’ aan te nemen die tot uiting komt in houding, taal en toon, wordt dat nu ‘accepterend en zonder oordeel’ genoemd. Het bewustzijn is gegroeid dat een gespreksleider soms actief moet ingrijpen om kwetsende opmerkingen van hun kracht te ontdoen. Dat is verre van ‘neutraal’ – maar wél in dienste van het kijk- en denkproces van een groep. Het ontmantelen van ‘neutraliteit’ gaat verder, zo ondervond ik toen ik een online training volgde bij dezelfde Amerikaanse organisatie.

Mijn eerste keer VTS

Door Jessica Koek

Op een zomerse woensdagavond was ik klaar voor een avondje kunst kijken. Momenteel niet in één van de vele musea die Nederland rijk is, maar achter mijn laptop. Ik zou immers deelnemen aan de online kennismaking met VTS. Een methode waar ik de afgelopen maanden al een aantal keer mee in aanraking was gekomen; in gesprekken met collega’s uit de culturele sector en in de voorbereidingen voor een nieuw traject omtrent Mediakunsteducatie voor het primair onderwijs in Zwolle. Waar dit in eerste instantie toeval leek, bleek het steeds meer het puzzelstukje op de juiste plek te zijn. Geregeld kwam namelijk de vraag aan de orde hoe het mogelijk is een receptieve ervaring van kunst, en film in het bijzonder, te intensiveren en betekenis te geven. Een vraag waar VTS mogelijk een antwoord op zou kunnen geven. Reden te meer om me daadwerkelijk te verdiepen in VTS.

Door Adelijn van Huis

Afgelopen week ontmoette ik Philip Yenawine via Zoom, op de tijd van de Community Live, voor mij half acht ‘s avonds, voor hem half twee ‘s middags. De Nederlandse vertaling van zijn boek is net verschenen en dat is de feestelijke aanleiding om met hem op 21 september te spreken over VTS, het ontstaan en de werking ervan. Na praktische zaken rondom de bijeenkomst van volgende week te hebben besproken, ging het natuurlijk over VTS. Als je erbij wilt zijn, geef je hier op!
Heel treffend merkte hij in ons gesprek op dat VTS zo logisch en vanzelfsprekend lijkt, NU, achteraf, maar dat het in het begin zoeken en modderen was. Uitproberen, kijken of iets werkt. Aanscherpen, goed opletten. Sommige aspecten werden uit praktische overwegingen toegepast maar bleken een inhoudelijke verdieping te bieden die totaal onvoorzien was. Parafraseren is daar een voorbeeld van.

Interview met Marjo Berendsen
Door Laurens Krüger

Veel kan online tegenwoordig, ook een interview doen. Vandaag kom ik met Zoom op bezoek in de werkkamer van Marjo Berendsen. De publicatie van de Nederlandse vertaling van Visual Thinking Strategies van Philip Yenawine vormt de aanleiding. Marjo schreef een voorwoord voor het boek; ze heeft vanuit verschillende rollen als adviseur, educator en onderzoeker ervaring met VTS in het veld van onderwijs en cultuur en daardoor een genuanceerde en brede blik.

Professionals delen hun ervaringen
Door Maartje Vos-Swinkels

De Nederlandse vertaling van het standaardwerk over VTS is klaar! Het is al even geleden dat ik Philips boek las, maar wat me altijd is bijgebleven is een voorbeeld van een wiskundevraagstuk. Leerlingen wordt niet alleen gevraagd een som op te lossen, maar ook de tweede VTS-vraag te beantwoorden: Wat zie je waardoor je dat zegt? Voor mij een veel logischer vraag dan de opdracht om ‘de weg naar het antwoord ook inzichtelijk te maken’, zoals mijn wiskundedocent hem stelde.

Visual Thinking Strategies. Met kunst het leren op school verdiepen
Door Adelijn van Huis

VTS omschrijven blijkt lastig. De meeste mensen snappen de werking en waarde van VTS pas écht als ze meegedaan hebben met een gesprek. Met woorden is bijna niet over te brengen welke ervaring de methode oproept. Als je niet van binnenuit weet waar het over gaat, is het moeilijk de finesses te begrijpen. Daarom was ik was reuze nieuwsgierig naar de vertaling van het standaardwerk Visual Thinking Strategies. Learning through art across school disciplines van grondlegger Philip Yenawine.

Laurens Krüger over VTS, de prestatiesamenleving en samenwerken

Wijds denken en met anderen verdieping zoeken, dat past bij mij. Het is een belangrijke reden waarom ik zo gecharmeerd ben van VTS. Maar ik houd ook van winnen! Een deel van mij is competitief ingesteld. De energie die vrijkomt bij (proberen te) winnen is aantrekkelijk. Dat zie ik terug bij mijn kinderen die uren doorbrengen met het spelen van games. Daarin is het overmeesteren van anderen een centraal principe. Vanwege die grote aantrekkingskracht wordt gamen ook in onderwijssettings toegepast. Ik volgde een workshop om er meer van te weten te komen. Tot mijn verrassing eindigde ik bij VTS.

Door Maartje Vos Swinkels

“Überfocus zonder dat je overgeconcentreerd bent is het mooiste wat er is." aldus zangeres Wende Snijders. Ik luisterde naar de podcast Ervaring voor Beginners van Theo Maassen, theatermaker, cabaretier en acteur. Hij interviewt elke aflevering precies 60 minuten lang een maker en vraagt ze naar hun maakproces en tips voor jonge makers.

Florentine Peijnenburg interviewt Hugo Verweij over zijn ervaringen met een VTS-pitch in een verzorgingstehuis

“Opgetrokken wenkbrauwen – begrijpelijk – na mijn uiteenzetting over VTS. Een uitleg en theoretisch verhaal over iets wat je vooral moet ervaren. Dus stelde ik de welzijnscoaches een VTS-gesprek voor ter kennismaking. We hadden tien minuten uitgetrokken voor het gesprek maar het werd meer dan een half uur, ze raakten niet uitgekeken en gesproken.” Maar er waren ook twijfels. “Een onderwijsmethodiek in een zorgsituatie?”

Door Florentine Peijnenburg

Ons eerste lustrum is onopgemerkt voorbij gegaan. Op 26 oktober 2020 bestond VTS Nederland vijf jaar en we kijken terug op een periode waarin we met veel plezier hebben gewerkt aan het opstarten en de ontwikkeling van VTS Nederland. Het doel ‘bevorderen van de kennis en de toepassing van VTS’ zoals in 2015 geformuleerd, betekende in de praktijk zorgen voor een website, ontwikkeling van trainingen, workshops en andere activiteiten, bekendheid geven aan VTS en bouwen aan een VTS-community. Het is mooi om te merken dat mensen ons weten ons te vinden. We hebben met diverse partijen – cursisten, musea, scholen en stichtingen - op een vruchtbare manier samengewerkt.

Door Adelijn van Huis

Vorig jaar nam ik deel aan een gesprek over ‘de neutraliteit van de leraar’. Het begrip neutraliteit heeft al langer mijn interesse omdat het binnen VTS gebruikt wordt om – wat ik beschouw als - een essentiële kwaliteit van de gespreksleider te beschrijven. Maar wat betekent het eigenlijk, neutraal zijn? En hoe eenduidig is het?

Door Jelle Piersma

VTS-gesprekken schaars na de lockdown? In het geheel niet!
Al tien maanden lang kruipen elke zondag om elf uur ongeveer tien mensen achter de computer voor een VTS-sessie. Eind 2019 neemt medebestuurslid van VTS Nederland Saskia van der Vies het initiatief om met een groep bekenden regelmatig in een Amsterdams museum een VTS-gesprek te doen. We starten op elf januari in het Stedelijk met zo’n tien deelnemers, doen in februari een sessie in het fotomuseum FOAM en hebben het plan om naar het Van Gogh te gaan.

Door Mariëlle Osté

Is het mogelijk een VTS-gesprek te voeren over tekst? Sommige facilitators denken van wel. VTS-gespreksleider en Neerlandicus Mariëlle Osté experimenteerde met VTS-gesprekken over poëzie. En ontdekte: poëzie is heel geschikt voor VTS. Een deelnemer reageerde: ‘Dit gedicht is ecstasy voor mijn ziel.’ Poëzie lezen moeilijk? In een groep is een gedicht ‘beleven’ gemakkelijker dan alleen. En heel bevredigend om te doen. Maakt de VTS-methode het genieten van literatuur anders? Toegankelijker? Is een gedicht lezen gebaseerd op ‘waarnemen’? Doet het ‘visuele’ ertoe? Kan dat eigenlijk wel, VTS toepassen op iets dat uit letters bestaat? En zo ja, hoe dan?

Door Nick Grooff

Een tijdje geleden – pre-Corona - deed ik mee aan een kennismaking met VTS. Ik las erover op social media denk ik, verdiepte me er kort in en schreef me direct in voor een VTS gesprek. De reden dat ik meedeed? Dat zijn er meerdere. Ik houd ervan naar kunst te kijken en zie graag de betekenis achter een kunstwerk. VTS claimt dat je door in een groep lang naar een kunstwerk te kijken en je observaties te delen, er steeds meer en andere dingen in gaat zien. Dat wilde ik wel eens meemaken.

Door Adelijn van Huis

In het onderzoek dat we deden tijdens het Erasmus+ Project Permission to Wonder (2017- 2020) stonden twee vragen centraal: Hoe kan VTS een plek krijgen binnen het onderwijs op scholen? En hoe kijken docenten naar VTS? Via de deelnemende docenten verzamelden we informatie. Subvragen waren: Op welke manieren zetten docenten VTS in? Hoe praten zij over VTS? Welke toegevoegde waarde heeft de methode voor hen? Wanneer raken zij enthousiast? En hun collega’s? Wat is een goed leerpad? In dit stuk ga ik nader in op een aantal bevindingen, met nadruk op de ervaringen van deelnemende docenten.

Door Florentine Peijnenburg

Abigail Housen, een van de grondleggers van de methdodiek Visual Thinking Strategies is op 11 augustus j.l. overleden. Samen met Philip Yenawine ontwikkelde ze in de jaren negentig van de vorige eeuw deze vernieuwende manier van kijken naar kunst voor musea en het onderwijs. Onvoorstelbaar hoe groot de impact van haar pionierend werk is, als je je realiseert hoe VTS zich in drie decennia heeft ontwikkeld in zowel de VS als in Europa.

Door Laurens Krüger

VTS-facilitator Laurens Krüger heeft het initiatief genomen om online VTS-gesprekken te voeren. Ze had al langer de wens om mensen die aan huis gebonden zijn de mogelijkheid te bieden om naar kunst te kijken. De reactie op de eerste gesprekken zijn enthousiast: "Ha, nu heb ik toch nog een uitje!".

Door Yaël Speck

Samen met een groep andere kunstfanaten wachtte ik geduldig voor het Van Abbemuseum in Eindhoven. Het was een koude en regenachtige dag, dus het was een verademing toen de deuren van het museum openden.