Door Anita Liemburg Gosschalk

En dat vieren we op verschillende manieren. Allereerst met een VTS festival!! Pak je agenda erbij, want op 14 juni 2025 vieren we samen het 10-jarig bestaan van VTS Nederland met een bruisend en prikkelend festival. Ook gaan we mooie verhalen bundelen over VTS-gesprekken die bijzonder, ontroerend en verrassend waren, of op wat voor manier dan ook, in je geheugen geprent staan. We organiseren een viertal bijeenkomsten in verschillende regio’s waar we je graag ontmoeten! Tot slot is het VTS-jaarabonnement gelanceerd. Je kunt je meteen inschrijven.

Van nadruk op het leren van de groep, naar de gespreksbegeleider

Door Adelijn van Huis

VTS Nederland bestaat 10 jaar. VTS is al die tijd hetzelfde gebleven maar mijn ideeen over de werking van VTS zijn veranderd. Deze ervaring hebben ook mijn collega’s Anita Gosschalk Liemburg, Ellie van de Bomen, Erica Meijerman – de mensen die VTS Nederland nu vertegenwoordigen. We hebben allevier geschreven over onze veranderde kijk op VTS, en daar heb ik uit geput voor dit artikel. Wat begon als een simpele tool voor kunstverbinding, groeide de afgelopen jaren uit tot een diepere les over menselijke verbinding. Van nadruk op het leerproces van de groep verschoof de aandacht naar het leren van de gespreksbegeleider.

Verslag van de officiële verdediging

Door Adelijn van Huis


Maandag 9 december verdedigde Ingemarie Sam haar proefschroefschrift ‘Examining empathy training in legal education through Visual Thinking Strategies’. In haar onderzoek legt Ingemarie de verbinding tussen empathie en VTS in de context van rechtenonderwijs. Dat doet ze zowel op een theoretische manier, als in de praktijk.

Door Floor de Graaf

"Ik mocht gewoon zeggen wat ik ergens van vond, zonder dat er iemand commentaar had of angst daarvoor had. Zo bijzonder deze ervaring!"

Dit is de reactie van iemand die voor het eerst had meegedaan aan een VTS-gesprek in het kader van het project Kunst Natuur Welzijn in Soest. Sinds twee jaar leid ik deze sessies. Kunst Natuur Welzijn als geheel biedt kosteloze creatieve cursussen en natuuractiviteiten voor mensen die kampen met psychosociale moeilijkheden, zoals burn-outklachten, somberheid of verder moeten na een ingrijpende ervaring.

Door Adelijn van Huis

‘Jullie zijn zo lief!’ merkte een cursist op tijdens een training. Ze bedoelde mij en mijn collega trainer. Innerlijk viel ik even stil. In een professionele omgeving word ik niet zo vaak ‘lief’ genoemd. Het riep een mengeling van gevoelens op. Ik voelde me gevleid, en het bracht ook wat ongemak teweeg, ik voelde me gezien én bekeken. Was het een liefdesverklaring? Wat moest ik daarmee, dat ik als trainer ‘lief’ gevonden werd? Het lijkt zo persoonlijk, lief zijn. De uitspraak was specifiek aan ons gericht, en toch, de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik hem niet puur persoonlijk kon aannemen.

Over de gelijkenissen tussen VTS en Close Reading

Door Erica Meijerman

“Kunnen we onze eigen teksten ook VTS-en?” Deze vraag stelde een van mijn opdrachtgevers en die vraag kwam niet uit de lucht vallen. Eerder voerden alle 800 leidinggevenden uit de organisatie VTS-gesprekken onder begeleiding van VTS gespreksleiders. We onderzochten met hen, aan de hand van kunstwerken, hoe het is om naar ingewikkelde informatiestromen te kijken, samen te onderzoeken, langer stil te staan bij de eigen observaties en te merken hoe het is om (soms tegengestelde) waarnemingen van collega’s toe te laten in het eigen kijken, voelen en denken. Met deze ervaring in het achterhoofd kwam bovenstaand verzoek.

De diepte in met denken over beeldkeuze, beeldvorming, afstemming en de eigen praktijk

Door Adelijn van Huis

Met een VTS-gesprek over een cartoon opende het symposium op 8 juni in de OBA te Amsterdam. Kim van Vlerken wilde het experiment aangaan, sprong in het diepe en begeleidde de zaal in het gesprek over een cartoon van Ruben Oppenheimer. Een VTS-gesprek over een cartoon is goed mogelijk, en ook boeiend, constateerden we na afloop.

Gesprekken met kinderen over het prentenboek ‘Kunst met taart’

Door Lisenka Varekamp

Mmmm taart, altijd goed. En taart van illustrator Thé Tjong-Khing helemaal. Een paar jaar geleden viel mijn oog op zijn geweldige prentenboek ‘Kunst met taart’ én ik had net de basistraining VTS gevolg. Dat leek me een mooie combinatie. Ik geef Humanistisch Vormings Onderwijs (HVO) op de basisschool, een soort levenskunst, en ik besloot het prentenboek te gaan gebruiken voor een lessenserie in groep 5.

Door Marsha Rooijakkers

Voordat ik op 8 februari deelnam aan het online VTS-gesprek had ik al veel over de mogelijkheden van VTS gehoord en gelezen. Zonder ooit aan een VTS-gesprek te hebben deelgenomen probeerde ik de toepasbaarheid van VTS binnen mijn promotieonderzoek helder te krijgen. De literatuur vertelde mij dat VTS een manier is om samen met anderen betekenis te geven aan een kunstwerk, zonder te weten wat de kunstenaar bedoeld heeft. Juist door deze informatie vooraf niet te delen, begreep ik, wordt de mogelijkheid tot vrije interpretatie gegeven. Normaalgesproken probeer ik me zoveel mogelijk bewust te zijn van mijn aannames en speculaties. Door een open houding aan te nemen probeer ik mezelf niet te beperken tot één mogelijke opvatting en eventuele vooroordelen zoveel mogelijk te ondervangen.

Door Kim van Vlerken

Vorig jaar zijn we op het Huygens Lyceum in Eindhoven begonnen met het inzetten van VTS in het projectonderwijs. Ik schreef daar toen een artikel over; wat het vroeg van docenten, waar we op hoopten en wat de eerste reacties waren. Op dat moment moest de evaluatie nog plaatsvinden, maar ik had wel het idee dat er nog veel in het verschiet zou kunnen liggen. Dat er nu - een klein jaar verder – mentoren zijn die met regelmaat VTS-gesprekken voeren in hun klas, had ik nooit kunnen bedenken. 


Door Adelijn van Huis
Een tijdje geleden voerde ik een VTS gesprek tijdens een Basistraining. Gedurende de reflectie na afloop merkte een deelnemer op dat zij heel andere gedachten had gehad over het kunstwerk, maar dat ze die niet had durven delen. Naar haar oordeel waren ze ‘te meisjesachtig’ in een gesprek waar vooral nagedacht werd over de Amerikaanse geschiedenis. In één adem vroeg ze zich af hoe dat in haar rondleidingen met kinderen zou werken. Hoe kon ze voorkomen dat bepaalde kinderen zich buitengesloten zouden voelen? Bijvoorbeeld als het gesprek een heel andere kant op zou gaan dan waar zij aan dachten?

Door Ingemarie Sam
In de afgelopen edities van de nieuwsbrief heb ik jullie meegenomen in het literatuuronderzoek van mijn promotieonderzoek naar VTS. Ik schreef over de pareltjes die ik daarbij tegenkwam, o.a. het proefschrift van Abigail Housen. Ook beschreef ik de enorme groei die het onderzoek naar VTS kenmerkt wereldwijd, qua aantal studies en plekken op de wereld waar dat gebeurt. Deze column gaat over mijn eigen onderzoek. Ik kijk terug en vooruit, en licht een tip van de sluier op over waarom VTS belangrijk is voor iedereen, en voor juristen in het bijzonder.

Door Nathalie van Barneveld

De klas kijkt naar een afbeelding van Sevdaliza (Nederlands-Iraanse artieste). Er is vooraf geen informatie gegeven over waar ze naar kijken. De gespreksleider, in dit geval de docent vraagt aan de klas: ‘Wat gebeurt er in deze afbeelding?’ Een student reageert meteen. ‘Dat ziet u toch? Ze ligt in bed met een robot. Ze hebben seks’. 'Wat zie je dat je zegt dat het een robot is?’ ‘Nou, ik zie slangetjes, daar, zie ik iets wat op metaal lijkt.’ En wat zie je dat je zegt, dat ze seks zouden kunnen hebben? ‘Ze liggen in bed, zij is naakt’. De docent parafraseert wat de student teruggeeft: “Jij kijkt naar de gehele afbeelding en ziet een situatie waarin een persoon, jij ziet een vrouw, seks zou kunnen hebben met een robot".  ‘En ze zijn intiem en in een bed’ voegt de student nog toe.

Door Adelijn van Huis

VTS is gegrond in wetenschappelijk onderzoek. Dat vind ik altijd een heel prettige gedachte. Deze vorm van gespreksvoering is niet zomaar op een dag door een willekeurig iemand uit de lucht geplukt om een (museum)les leuker te maken. Toch had ik bij tijd en wijle een licht wrevelige relatie met de theorie van Esthetische ontwikkeling. Ik beschouwde het als een interessante en theoretische bouwsteen die VTS van een geloofwaardige bodem voorzag. 

Door Anita Gosschalk Liemburg

Eind februari leidde ik een beroemdheid rond in het Rijksmuseum. Christopher Bailey is hoofd van het Arts en Health programma van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Hij is ook bijna blind. In een TED talk zegt hij dat het voor hem 'langzaam donker wordt'. Hij bezoekt culturele instellingen en beschrijft in hoeverre deze plekken en de kunst die daar te ervaren is, een weldadige uitwerking op hem hebben. Sprekend uit eigen ervaring zegt hij: “The arts are not about curing – it doesn’t cure cancer… But arts can heal. That is different. They create this sense of deep personal meaning that make your life beautiful, no matter the circumstances.” Tijdens de rondleiding ontstond een wonderbaarlijk prachtig VTS gesprek.

Door Ingemarie Sam

Ken je dat, dat je uit een verzameling een exemplaar mist dat je maar niet kunt bemachtigen? Zoals bij verzamelingen van postzegels of Pokemonkaarten, maar ook bijvoorbeeld als je van een bestek een vork mist? Waar zou die zijn, denk je dan, en hoe zou ik eraan kunnen komen? Je wordt erg blij en gelukkig als je die vork vindt, of te horen krijgen dat iemand je het nog ontbrekende exemplaar wil geven.

Door Jobbe Holtes

Bijna dagelijks kijk ik wel een serie of een film. Met al die verschillende streamingdiensten is het nóg gemakkelijker geworden om me te verliezen in een breed scala aan genres en filmstijlen. Sommige films nodigen uit om er nog lang over na te praten, andere niet. Toch kun je met de juiste vragen in iedere film veel dieper duiken dan je aanvankelijk denkt. Het mooie van die gesprekken is dat ze niet alleen de film blootleggen, maar ook iets onthullen over de mensen met wie je de film hebt bekeken. Dat laatste klinkt niet nieuw voor de fans van Visual Thinking Strategies, maar eerlijk gezegd worstel ik zelf al een tijdje met de vraag hoe ik met deze techniek tijdsgebonden media, zoals film kan bespreken.

Door Adelijn van Huis

Een tijdje geleden keek ik in het lesboek Latijn van mijn dochter. Het boek was rijk geïllustreerd met afbeeldingen in kleur, schilderijen die een beeld geven van hoe het was in de tijd van de Romeinen. Op veel van die schilderijen waren vrouwen te zien. Ik schrok van wat ik zag. Ineens voelde ik hoe die afbeeldingen niet alleen iets zeggen over het verleden, maar me ook iets vertellen over vrouw zijn, hoe je geacht wordt te zijn als vrouw. Ik voelde me aangesproken; en niet op een prettige manier. Als vrouw en als moeder van een dochter van 14.

Door Ingemarie Sam

Recent is er een nieuwe reviewstudie gepubliceerd over VTS in medisch onderwijs. Het bevat een overzicht tot en met november 2022 van het gebruik van de methode in geneeskundeopleidingen over de hele wereld. Onderzocht werden elf studies. Geconcludeerd werd dat via VTS inderdaad aan klinische competenties kan worden gewerkt (Cerqueira et al., 2023). Om die reden zou volgens de auteurs, inzet van VTS een goede toevoeging aan het medische curriculum zijn. Onderwijsdoelen waaraan volgens de studie via VTS gewerkt zou kunnen worden zijn vooral het leren openstaan voor ambiguïteit en het ontwikkelen van observatievermogen, visuele analysevaardigheden. Ook empathie is in dit verband genoemd.

Door Michal Butink

Leren over inclusie is een proces van bewustwording. En dit proces is interessant. Laatst zei iemand na afloop van de training ‘van Safe naar Brave, “Ik voel dat er iets is verschoven in mijn hoofd.” Ik denk dat het ook zo werkt. Ik kan me nog heel goed een eerste (bewuste) verschuiving in mijn eigen hoofd herinneren. Het is jaren geleden tijdens Sinterklaas. De discussie waarde al rond maar was nog niet zo stevig als nu.